Vikiveri:Giriş
Vikiveri; Vikipedi, Wikimedia Commons, Vikimedya hareketinin diğer vikileri ve dünya çapında herkesi desteklemek amacıyla yapılandırılmış veriler toplayan, serbest, işbirliğine dayalı, çok dilli ve ikincil bir bilgi tabanıdır.
Bu ne demek?
Giriş cümlesine daha ayrıntılı olarak bakmak gerekirse:
- Serbest. Vikiverideki veriler Creative Commons Kamu Malı Atfetme 1.0 lisansı ile yayınlanır, bu da verilerin birçok farklı alanda kullanılmasına izin verir. Verileri izin istemeden, ticari amaçla bile olsa, kopyalayabilir, değiştirebilir ve dağıtabilirsiniz.
- İşbirlikçi. Vikiverideki veriler editörler tarafından girilmekte ve takip edilmektedir, bu editörler Vikiverideki içerik oluşturma ve yönetimi konularında karar verir. Botlar da Vikiveri'ye veri girişi yaparlar.
- Çok dilli. Değiştirme, kullanma, gözatma, ve tekrar değerlendirme işlemlerinin hepsi çok dillidir. Girilen veri anında diğer dillerde de erişime açık hale gelir; herhangi bir dilde düzenleme mümkündür ve teşvik edilmektedir.
- Bir ikincil veritabanıdır. Vikiveri sadece verileri değil aynı zamanda bu verilerin kaynaklarını ve diğer veritabanları ile olan bağlantılarını da kaydeder. Bu mevcut verilerin çeşitliliğini gösterir, doğrulanabilirlik kavramını da destekler.
- Yapılandırılmış veri. Yüksek ölçüde yapılandırılmış olması sayesinde verilerin Vikimedya projeleri ve üçüncü taraflar tarafından kolaylıkla tekrar kullanılmasına izin verir ve bilgisayarların bu bilgileri işlemesini ve "anlamasını" sağlar.
- Vikimedya vikileri için destek. Vikiveri Vikipedi'ye bakımı daha rahat bilgi kutuları ve diğer dillere bağlantılar ile yardımcı olur, bu sayede düzenleme esnasında sarfedilen zahmeti azaltırken kaliteyi arttır. Bir dilde yapılan düzenlemeler diğer tüm diller için de kullanılabilir hale gelir.
- Herkese açık. Vikiveri'yi herkes uygulama programlama arayüzünü (API) kullanarak çeşitli amaçlar için kullanabilir.
Vikiveri nasıl çalışıyor?
Vikiveri, başkaları tarafından erişime açık bir merkezi depolama yeridir; bu erişime Wikimedia Foundation tarafından işletilen vikiler bir örnektir. Vikiveri'den çekilen bir verinin her bir proje için ayrı ayrı düzenlenmesi gerekli değildir; süreç dinamik olduğundan bu düzenleme merkezi olarak yapılır. Örneğin istatistikler, tarihler, konumlar ve diğer genel veriler Vikiveri'de merkezileştirilebilir.
Vikiveri deposu
Vikiveri deposu genel olarak ögelerden oluşur. Bu ögelerin her birinin bir etiketi, açıklaması ve sınırsız sayıda takma adı (lakabı, farklı isimi) olur. Her bir öge birer Douglas Adams (Q42)-öneki ve bir sayı ikilisi ile özgün bir biçimde tanımlanır. Örneğin Douglas Adams (Q42).
İfadeler bir ögenin, özelliklerden ve değerlerden oluşan detaylı karakteristiklerini açıklar. Vikiveri'de özellikler devamında numara gelen P ön ekine sahiptir, örnek olarak educated at (P69).
Bir kişi için, nerede eğitim aldıklarını belirlemek için bir özellik, bir okul için de değer girerek ekleme yapabilirsiniz. Yapılar için, coğrafi koordinat özelliklerini enlem ve boylam değerleri belirleyerek atayabilirsiniz. Özellikler ayrıca harici veritabanlarıyla da bağlantı kurabilir. Bir ögeyi harici bir veritabanına bağlayan bir özellik, mesela kütüphaneler ve arşivler veritabanı ile kullanılan otorite kontrolü bir tanımlayıcıdır. Özel Sitebağları, bir ögeyi diğer vikilerde içeriği uyduğu sayfalara bağlar, bu siteler örnek olarak Vikipedi, Vikikitap veya Vikisöz'dür.
Tüm bu bilgiler herhangi bir dilde görüntülenebilir, asıl kaydedilen veri başka bir dilde eklenmiş olsa bile. Bu değerlere erişirken, alıcı vikiler en son güncellenmiş veriyi gösterecektir.
| Öge | Özellik | Değer |
|---|---|---|
| Q42 | P69 | Q691283 |
| Douglas Adams | educated at | St John's College |
Vikiveri ile çalışmak
Gömülmüş araçları, harici araçları veya programlama arayüzlerini kullanarak Vikiveri'ye erişmenin birçok yöntemi vardır.
- Vikiveri Sorgusu ve Sebeplendiricisi, Vikiveri ögelerini aramak ve incelemek için kullanılan bazı yaygın araçlardandır. Araçlar sayfasında keşfedecek ilginç projelerden oluşan genişletilmiş bir liste bulunmaktadır.
- Alıcı vikiler bir Lua Scribunto arayüzü kullanarak sayfalarda verilere erişebilirler. Özgür bir şekilde Vikiveri API'sini kullanarak tüm verilere erişebilirsiniz.
Nereden başlamalı?
Yeni kullanıcılar için tasarlanmış olan Vikiveri turları Vikidata'ya dair daha fazla şey öğrenmek için en iyi yerdir.
Başlamak için birkaç link:
- Dil tercihlerinizi seçebilmek için kullanıcı özelliklerini, özellikle de 'Babel' uzantısını ayarlayın.
- Eksik sınıflar ve açıklamalar için yardımcı olun.
- Vikiler arası bağdaşmazlık ve sınırlama ihlallerine dair yardımcı olun.
- Rastgele bir ögeyi geliştir
- Çeviriye yardımcı olun
Nasıl katkıda bulunabilirim?
Hadi düzenlemeye başlayın. Düzenlemek, Vikiveri'nin fikirlerini ve yapısını öğrenmek için en iyi yoldur. Eğer Vikiveri'nin fikirlerini anlamak hakkında daha gelişmiş seviyede bilgi edinmek istiyorsanız, yardım sayfalarına göz atabilirsiniz. Eğer sorularınız varsa, lütfen proje sohbetinde bahsetmekten veya geliştirici ekibe danışmaktan çekinmeyin.